TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
Seçmen 3 Oy Sayımı 19 Seçim Çevresi 8 Sandık Kurulu 10 Oy Verme Günü 13 Seçim Kurulları 7 Sandık Çevresi 9 Müşahit 11 Oy Kullanma Süreci 14 Sandıkların Açılması ve Zarf Sayımı 18 İÇİNDEKİLER
Oylar Hangi Hallerde Geçerli Sayılacak 20 Sandık Sonuç Tutanağ 29 Seçim Para Cezaları 32 Oylar Hangi Hallerde Geçersiz Sayılacak 27 Şikayet 31 Seçim Adli Cezalar 33 Seçmen İçin Önemli Tarihler 38
3 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SEÇMEN 18 yaşını dolduran her vatandaş seçmendir. Oy verme gününe kadar, haklarında seçme yeterliğini kaybettiğine dair yetkili mercilerden resmî belge gelmiş bulunan seçmenler ile tutuklu sandık seçmen listesine kaydedilmiş olup da tahliye edilen veya taksirli suçlar dışında bir suçtan hüküm giyerek cezası kesinleşenlerin durumlarını gösteren resmî belge gelmiş bulunanlara, seçmen listesinde kayıtlı olsalar bile oy kullandırılmaz ve bu husus sandık kurulunca tutanağa geçirilir. OY KULLANAMAYACAK OLANLAR SEÇMEN OLAMAYANLAR Silah altında bulunan erler, onbaşılar ve kıta çavuşları (Her ne sebeple olursa olsun, izinli bulunanlar da bu hükme tabidir), Askeri öğrenciler, Ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanlar. Kısıtlı olanlar, Kamu hizmetinden yasaklı olanlar. 298 sayılı Kanun madde 6, 7 ve 8
4 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SEÇMENLER KAYITLI OLDUKLARI ADRESTE OY KULLANIR Seçmen kütükleri Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Adres Kayıt Sistemindeki bilgiler esas alınarak düzenlenir. Bu tarihten sonra da seçmen listeleri kesinleşene kadar adres değişikliği bildirimi yapmak mümkündür. Ancak 17 Mart 2023 Cuma (saat 23:59) gününden seçmen listelerinin kesinleşmesine kadarki bildirimler ilçe seçim kurulları nezdinde yapılabilecektir. SON TARİH 17 Mart 2023 Cuma (saat 23:59) Seçimde kayıtlı olduğu adres dışındaki bir yerde oy kullanmak isteyen yurttaşların nüfus müdürlükleri, nüfusmatikler ve e-Devlet üzerinden adres değişikliği bildirimi yapabilmeleri için Adres değişikliği bildirimde bulunmamak seçme hakkının kaybı anlamına gelmez. böyle bir durumda seçmenler daha evvel kayıtlı oldukları seçim çevresinde oylarını kullanabilirler. Seçmen Kütüğü Listelerine Son İtiraz Tarihi 2 NİSAN’dır
5 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ Yurtdışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenler; Yurt dışı seçmen listelerine, seçim takviminde belirtilen süre ile sınırlı olmak kaydıyla doğrudan veya seçim kurulları ya da konsolosluklar aracılığıyla Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına yazılı olarak itiraz edebilirler. Adres Beyan Formu, yurt dışında temsilciliklerden temin edilebilir. Ayrıca www.ysk.gov.tr adresinde “Yurt Dışı Seçmen” menüsünün altında bulunan Adres Beyan Formu bağlantısından da indirilebilir. YURTDIŞINDA YAŞAYAN SEÇMENLER DE ADRES BEYAN ETMELİDİR Bu seçmenler yurt dışı temsilciliklerde ve Gümrük kapılarında kurulan sandıkta oy kullanır. Sandık kurulan yerlerin bilgilerine www.ysk.gov.tr adresinden ulaşılabilir.
6 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ Seyyar sandıklarda oy kullanabilmek için seçmenin il ve ilçe merkezlerinde ikamet etmesi gerekir. Bu sandıklara kayıt olmak için askı süresi içinde engeli veya hastalığı nedeniyle yatağa bağımlı olduğu ibaresinin yer aldığı sağlık raporu ile askı süresinin son günü olan 2 Nisan 2023 tarihine kadar birlikte, www.ysk.gov.tr internet adresinden temin edebileceği “Seyyar Sandık Kurulu Talep Formunu” doldurup muhtarlığa teslim etmeleri halinde kayıtlı oldukları adreste seyyar sandıkta oy kullanabileceklerdir. Bir önceki seçimde kalıcı olarak yatağa bağımlı olduğu tespit edilerek seyyar sandık seçmen listesine dâhil edilmiş seçmenlerin müracaatları halinde yeniden sağlık raporu istenmez. Engelli seçmenlerin, seçim dönemlerinde binaların giriş katlarında oylarını rahatlıkla kullanabilmeleri için, seçmen kütüğündeki kayıtlarında “Engelli” kutusunun işaretli olması gerekmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünden görme ve ortopedik engelli seçmenlerin listesi alınarak SEÇSİS’e işlenir. Engelli Seçmenler için Engelli Beyan Formu Doldurulmalıdır Seçmen Kütüğünde engelli kaydı bulunmayan görme ve ortopedik engelli seçmenler “Engelli Beyan Formunu” doldurarak yerleşim yeri adresinin bağlı olduğu ilçe seçim kuruluna veya ilçe seçim kuruluna iletilmek üzere bağlı bulunduğu muhtarlığa veya doğrudan Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne iletebilirler. Beyan Edilen Kişinin T.C. Kimlik No : (Zorunlu Alan) Adı : (Zorunlu Alan) Soyadı : (Zorunlu Alan) İrtibat Telefonu : E-posta adresi : İl : İlçe : Muhtarlık : Cadde/Sokak : Kapı No : Daire No : Beyan Eden Kişi Kendisi Yakını İmza: T.C. Kimlik No: Adı: Soyadı: Yakınlık Derecesi: Cep Telefonu: İmza: Teslim Alan (Muhtar veya İlçe Seçim Kurulu Yetkilisi ) Adı Soyadı: Ünvanı: İmzası/Mührü: Tarih: AÇIKLAMALAR 4- SEYYAR SANDIK KURULU TALEP FORMU İLE BİRLİKTE “ENGELİ NEDENİYLE YATAĞA BAĞIMLI OLDUĞU” VEYA “HASTALIĞI SEBEBİYLE YATAĞA BAĞIMLI OLDUĞU” İBARESİNİN YER ALDIĞI SAĞLIK RAPORUNUN İBRAZI GEREKLİDİR. T.C. YÜKSEK SEÇİM KURULU BAŞKANLIĞI SEYYAR SANDIK KURULU TALEP FORMU KİMLİK BİLGİLERİ ADRES BİLGİLERİ 2- DOLDURULAN FORM, YERLEŞİM YERİ ADRESİNİN BAĞLI OLDUĞU İLÇE SEÇİM KURULUNA VEYA İLÇE SEÇİM KURULUNA İLETİLMEK ÜZERE BAĞLI BULUNULAN MUHTARLIĞA VEYA DOĞRUDAN SEÇMEN KÜTÜĞÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE İLETİLMELİDİR. 3- E-POSTA VEYA İRTİBAT TELEFONU ALANLARINDAN DOLDURMANIZ HALİNDE SEÇİMLE İLGİLİ BİLGİLENDİRMELER TARAFINIZA GÖNDERİLECEKTİR. 1- BU FORMA HASTALIĞI VEYA ENGELİ SEBEBİYLE YATAĞA BAĞIMLI OLAN KİŞİNİN KİMLİK FOTOKOPİSİNİN DE EKLENMESİ GEREKİR. MÜHÜR Engellilik Durumu Beyan Edilen Kişinin T.C. Kimlik No : Adı : Soyadı : Engelli durumu : Görme (%40 ve üzeri) Ortopedik (%40 ve üzeri) Cep Telefonu : E-posta adresi : İl : İlçe : Muhtarlık : Cadde/Sokak : Kapı No : Daire No : Beyan Eden Kişi Kendisi ise Yakını ise İmza: T.C. Kimlik No: Adı: Soyadı: Yakınlık Derecesi: İmza: Teslim Alan (Muhtar veya İlçe Seçim Kurulu Yetkilisi ) Adı Soyadı: Ünvanı: İmzası/Mührü: Tarih: T.C. …………SEÇİM KURULU BAŞKANLIĞI ENGELLİ BEYAN FORMU KİMLİK BİLGİLERİ ADRES BİLGİLERİ AÇIKLAMALAR 1‐ BU FORMA ENGELLİLİK DURUMU BEYANI YAPILAN KİŞİNİN KİMLİK FOTOKOPİSİNİN DE EKLENMESİ GEREKİR. 2‐DOLDURULAN ENGELLİ BEYAN FORMU, BİZZAT VEYA BİR YAKINI TARAFINDAN YERLEŞİM YERİ ADRESİNİN BAĞLI OLDUĞU İLÇE SEÇİM KURULU BAŞKANLIĞINA VEYA İLÇE SEÇİM KURULU BAŞKANLIĞINA İLETİLMEK ÜZERE BAĞLI BULUNULAN MUHTARLIĞA İLETİLMELİDİR. 3‐ E‐POSTA VEYA CEP TELEFONU ALANLARINDAN BİRİNİ DOLDURMANIZ HALİNDE SEÇİMLE İLGİLİ BİLGİLENDİRMELER TARAFINIZA GÖNDERİLECEKTİR. MÜHÜR YATAĞA BAĞIMLI SEÇMENLER SEYYAR SANDIKTA OY KULLANABİLİR
7 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SEÇİM KURULLARI 298 sayılı Kanun madde 10 O İLÇEDE TEŞKİLATI BULUNAN VE SON YAPILAN MV. SEÇİMİNDE O İLÇEDE EN ÇOK OY ALAN SİYASİ PARTİ ÜYELERİ
8 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SEÇİMLERDE HER İL BİR SEÇİM ÇEVRESİDİR.* SEÇİMLERDE, HER MUHTARLIK, BİR SEÇİM BÖLGESİDİR. * Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa birden fazla seçim çevresine ayrılmıştır. (YSK Karar no: 263) MUHTARLIK SEÇİM BÖLGELERİ GEREKTİĞİ KADAR SANDIK BÖLGESİNE AYRILIR Sandık çevresi, oy sandığının konulduğu ve sandık kurulunun görev yaptığı oda, bölüm veya bu amaçla oluşturulan yerdir. SEÇİM ÇEVRESİ 298 sayılı Kanun madde 3, 4, 5 ve 81
9 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SANDIK ÇEVRESİ SANDIK ÇEVRESİNDE BULUNABİLECEK KİŞİLER Sandık Kurulu Başkan ve Üyeleri, Adaylar, Milletvekilleri, Sandık Bölgesinde Kayıtlı Seçmenler Sandıkta Görevli Müşahitler Bina Sorumluları Çağrı veya ihbar üzerine gelen görevli kolluk güçleri Önceden belge verilmek kaydıyla siyasi partilerin seçim kurullarına bildirdikleri itiraza yetkili kişiler ile temsilciler, Medya mensupları, sandık başı işlemlerine engel olmamak şartıyla, haber amacıyla görüntü ve bilgi elde edecek şekilde bulunabilir. SANDIK ÇEVRESİNDE DÜZENİ SANDIK KURULU BAŞKANI SAĞLAR. Sandık çevresinde cebir, tehdit veya tehdit kullanarak düzeni bozmaya kalkışanlar varsa; sandık kurulu başkanı veya üyelerinden biri tarafından yapılan çağrı ya da seçmenlerin ihbarı üzerine gelen kolluk güçlerince derhal sandık çevresinden uzaklaştırılır ve gerekli yasal işlem yapılır. Seçmenlerce ihbar, o yer kolluk güçlerine şahsen yapılır 298 sayılı Kanun madde 81 ve 82
10 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SANDIK KURULU Sandık kurulu bir başkan ile altı asıl ve altı yedek üyeden kurulur. Bu kurul asıl üyeleriyle toplanır. SANDIK KURULU ÜYELERİ İlçe seçim kurulu başkanı, ilçedeki kamu görevlileri arasından ihtiyaç duyulan sandık kurulu başkanı sayısının iki katı kamu görevlisini ad çekme suretiyle tespit eder ve bu kişiler arasından mani hali bulunmayanları sandık kurulu başkanı olarak belirlenir. Sandık kurulu başkanının göreve gelmemesi halinde, kamu görevlileri arasından belirlenen üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık eder. İlçe seçim kurulu başkanı, yukarıdaki usul uyarınca sandık kurulu başkanı olarak belirlenmeyenler arasından, ihtiyaç duyulan sandık kurulu üye sayısının iki katı kamu görevlisini ad çekme suretiyle tespit eder. Bu kişilerden mani hali bulunmayanlar sandık kurulu asıl ve yedek üyesi olarak belirler. Son milletvekili genel seçiminde o ilçede en çok oy almış olan beş parti her sandık için birer asıl ve birer yedek üye bildirir. Sandık Kurulu Başkanı 298 sayılı Kanun madde 21, 22 ve 23
11 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ Müşahidin Görev ve Yetkileri Seçim ve sayım sürecini gözlemler. Sandık başı işlemlerini takibetmek üzere, siyasi partiler ve bağımsız adaylar, birer müşahit gönderebilirler. Müşahit listesinin daha önceden seçim kuruluna gönderilmesine gerek yoktur. Bağımsız aday müşahitleri üçten fazla olursa, sandık kurulu başkanı bunlar arasında ad çeker. Adları ilk çıkan üç müşahit, sandık başında bırakılır. Gönüllü müşahitlerin seçim günü görev yapabilmeleri için bir siyasi parti onaylı “Müşahit Görev Belgesi”ne sahip olmaları gerekir. Sayım aşamasında parti müşahitleri, sayım masası başında yer alabilir ve oy pusulalarını görebilirler. Ancak, parti müşahitlerinin sayısı beşten fazla ise, hazır bulunanlar arasından başkan tarafından kurul önünde ad çekme suretiyle, sandık başında kalacak beş parti müşahidi her biri ayrı partiden olmak üzere tespit edilir. Müşahit Nasıl Seçilir Gerekli hallerde sözlü ve yazılı şikayet mekanizmaları kullanır. Islak imzalı tutanağın bir örneğini alır MÜŞAHİT 298 sayılı Kanun madde 25, 72, 82, 100, 105 ve 108 01 02 03 04
12 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SEÇİM GÜNÜ “Seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri hariç, özel güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi görevliler de dâhil olmak üzere resmî üniforma ve silah taşıyan kişiler, sandığın konulduğu bina, yapı ve bunların eklentilerine (örneğin oy kullanılan okulun bahçesine) giremezler. Sandığın konulduğu bina, yapı ve bunların eklentilerinde hiç kimse, başkalarının görebileceği şekilde bir siyasi parti veya adaya ait rozet, amblem veya benzeri işaretler ya da propaganda amaçlı yayınlar taşıyamaz; yazılı, sözlü veya görüntülü propaganda yapamaz. Bu yasağa uymayan kişiler kolluk güçleri tarafından uzaklaştırılır. 298 sayılı Kanun madde 82
13 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ OY VERME GÜNÜ Silah taşıma Düğün* Seyahat Alkollü içki satılması İşe gitmek Cafe, restoran, lokantalar** Eğlence yerleri Kahvehane, kıraathane Seçim yayını*** İnternet cafeler Umumi yerlerde gezmek Oy Verme Günü Yasakları * Düğünler saat 18.00’den sonra yapılabilir ** Sadece yemek servisi yapılabilir *** 18.00’den sonra seçimle ilgili yayın yapabilecek 298 sayılı Kanun madde 79
14 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ • Nüfus Cüzdanı • T.C. Evlenme Cüzdanı • T.C. Sürücü Belgesi • Pasaport • T.C. Askerlik Belgesi Seçmen ancak “TC kimlik Numarası’nı içeren bir kimlik kartı” ile oy kullanabilir Sandık başkanı, oy zarfı ve birleşik oy pusulasını, hiçbir tarafında herhangi bir işaret bulunmadığını ve arkasının sandık kurulu mührü ile mühürlü olduğunu kurul üyelerine ve seçmene gösterdikten sonra “EVET” veya “TERCİH” mührü ile ibrlikte seçmene verir 2. ADIM Oy Pusulası, Zarf ve Mührün Alınması Oy pusulası, zarf ve mührü alan seçmen doğrudan kapalı oy kabinine girer. Kabine cep telefonu, fotoğraf makinesi gibi görüntü kaydedici ve haberleşme sağlayıcı cihazlarla girilmez. 3. ADIM Oy Kullanma Kabinine Girilip Oy Kullanılması Seçmen oyunun sandığa attıktan sonra Sandık Seçmen Listesi’nde isminin karşısını imzalar ve oy verme işlemi tamamlanır 4. ADIM Oy Verme İşleminin Tamamlanması OY KULLANMA SÜRECİ EVET DİKKAT! Oy pusulasını alan seçmenin oyunu kullanmadan önce başka bir yere gitmesine ya da sandık alanında başka biri ile görüşmesine izin verilmez. DİKKAT! Seçmen imza atmasını bilmiyorsa veya bir engeli varsa sol elinin başparmağını bastığı listenin imza bölümüne yazılır. Hiç parmağı olmayan seçmenin durumu adının karşısına yazılır ve sandık başkanı tarafından liste imzalanır 1. ADIM Kimlik Kontrolü
15 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ Oy Verme Öncesi Kimlik Tespiti Yapılması Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı Nüfus Cüzdanı T.C. Sürücü Belgesi T.C. Askerlik Belgesi Avukat Kimlik Belgesi T.C. Geçici Kimlik Belgesi T.C. Resmi dairelerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı T.C. Evlenme Cüzdanı Pasaport Üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası olmayan bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için, bu belgelerin yanında ayrıca seçmen bilgi kâğıdını veya Türkiye Cumhuriyeti kimliğini ispata elverişli Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilan edilen bir belgeyi de ibraz etmesi şarttır. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde tutuklu ya da taksirli suçlardan hükümlü bulunan seçmenlerden yukarıda sayılan kimlik belgeleri bulunmayanlar için, cezaevi idaresince verilmiş belge, kimlik belgesi yerine geçer. 298 sayılı Kanun madde 87
16 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ Oy Kullanırken Gizli Oy İlkesi Geçerlidir Oy kabini, oy vermenin gizliliğini sağlayacak şekilde olmalıdır. Oy verme yerine • cep telefonu, • fotoğraf veya • film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla girilemez. Bu tür cihazların oy verme işlemi bitene kadar sandık kuruluna bırakılması gerekir. Oy verme işlemi sırasında kabine seçmen dışında kimse giremez. 298 sayılı Kanun madde 2 ve 92 DİKKAT! Kabine girdikten sonra herhangi bir gerekçe ile (hatalı oy kullandığını vb. ileri sürerek) yeni oy pusulası talep eden kişiye yeni pusula verilmez. (Engelli seçmenlere ilişkin istisna için bkz. 17. sayfa)
17 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ Okuma Yazma Bilmeyen Seçmenler; Oy verme sırasında yardım etmek amacıyla oy verme yerine kendisinden başka kimse giremez ve oy kullanma sırasında yardım edemez. Kendi oyunu kendi kullanır. Seçmen, sorduğu ve istediği takdirde sandık kurulu başkanı, pusula ve oyun nasıl kullanılacağı hakkında bilgi verir. Engelli Seçmenlerin oy kullanması Görme engelliler için sandıkta uygun pusula bulunmaması halinde bu seçim çevresi seçmeni olan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilirler. Felçliler veya bu gibi bedeni engellilikleri açıkça belli olanlar da aynı şekilde oy kullanabilir. Bir seçmen birden fazla malule refakat edemez. YSK, Engelli seçmenlerin oylarını rahatlıkla kullanabilmeleri için gerekli tedbirler almak ve görme engelli seçmenlere özgü kullanabilmesi için oy pusulalarına uygun şablon hazırlamak ve basmakla görevlidir. Seçim alanlarının engellilerin erişimine uygun olması gerekir. 298 sayılı Kanun madde 92 ve 93
18 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SANDIKLARIN AÇILMASI VE ZARF SAYIMI Sandıkların kapanma saatinde sırada bekleyenler tespit edilerek oy kullanmaları sağlanır. 1 Oy kullanan seçmenlerin imzaları sayılır ve tutanağa işlenir. 2 Kullanılmamış oy pusulası ve zarflar sayılarak tutanağa geçirilmelidir. 3 Sandıktan çıkan zarflar, sandık kurulu başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılır. İki sayım arasında fark olursa, üçüncü sayım yapılır. 4 298 sayılı Kanun madde 96, 97 ve 98
19 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ ŞİKAYET VE İTİRAZLAR SAYIMI DURDURMAZ. OY SAYIMI Oy sayımında açıklık ilkesi geçerlidir. Oy verme yerinde bulunan siyasi parti ve bağımsız adayların müşahitleri ile o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler oy sayımına katılabilir. Oy pusulaları herkesin görebileceği bir biçimde açılıp okunmalı ve ait oldukları partilere işlenmelidir. Geçersiz ve geçerli oylar yasalara uygun olarak tespit edilmelidir. Geçerli sayılmayan oy pusuları ayrı paket yapılarak saklanmalıdır, imha edilemez. Sandık kurulu başkanı, sayım ve döküm işine başlamadan önce, sayım ve döküm cetvellerinin boş ve yazısız olduğunu hazır bulunanlara göstermelidir. Önce cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulaları sayılır. 298 sayılı Kanun madde 95 ve 100
20 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ OYLAR HANGİ HALLERDE GEÇERLİ SAYILACAK
21 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ
22 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ
23 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ
24 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ
25 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ
26 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ
27 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ OYLAR HANGİ HALLERDE GEÇERSİZ SAYILACAK SANDIK KURULUNCA VERİLEN BİÇİM VE RENKTE OLMAYAN ÜZERİNDE İLÇE SEÇİM KURULU VE SANDIK KURULU MÜHRÜ BULUNMAYAN PUSULANIN ZARFA KONULMAK ÜZERE KATLANMASI ESNASINDA OLUŞTUĞU ANLAŞILAN MÜREKKEP LEKELERİ, İZ VEYA İŞARETLER OYUN GEÇERSİZ SAYILMASINA SEBEP OLMAZ. TAMAMI YIRTILMIŞ OLAN ÜZERİNDE İLÇE SEÇİM KURULU VE SANDIK KURULU MÜHRÜ DIŞINDA HERHANGİ BİR MÜHÜR, İMZA, YAZI, PARMAK İZİ VEYA HERHANGİ BİR İŞARET BULUNAN ZARFLAR GEÇERSİZDİR. (2018 DEĞİŞİKLİĞİ SONRASINDA ÜZERİNDE SANDIK KURULU MÜHRÜ BULUNMAMASINA RAĞMEN YSK FİLİGRANI, AMBLEMİ VE İLÇE SEÇİM KURULU MÜHRÜ BULUNAN ZARFLAR İLE ÜZERİNDE LEKE VEYA ÇİZİK BULUNSA DAHİ BUNUN ÖZEL İŞARET KOYMAK AMACIYLA YAPILDIĞI KESİN OLARAK ANLAŞILAMAYAN ZARFLAR GEÇERLİ SAYILIR.)
28 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ
29 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SANDIK SONUÇ TUTANAĞI İşlem tamamlandığında sandık kurulu tarafından imzalanmış sandık sonuç tutanağı düzenlenir. Tutanakların bir sureti sandıkta bulunan tüm parti ve bağımsız aday müşahitleri tarafından alınabilmelidir. 298 sayılı Kanun madde 105
30 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ İTİRAZ 298 sayılı Kanun madde 110, 111 ve 112 Seçim kurullarının veya kurul başkanlarının kesin olmayan kararlarına karşı seçme yeterliğine sahip yurttaşlar, siyasi partiler veya bunların tüzüklerine göre kuruluş kademelerinin başkanları veya vekilleri, müşahitler, adaylar ve Cumhurbaşkanı adayları ve/veya yetkilendirdikleri kişiler ile milletvekilleri itiraz edebilirler. Kurulların kesin olduğu yazılı bulunmıyan kararlarına karşı, her kurulun bağlı olduğu üst kurul, itiraz merciidir. Yüksek Seçim Kurulunun re’sen veya itiraz üzerine vereceği kararlar kesindir. İtiraz yazı ile veya sözle yapılır. Sözle yapılacak itirazlar gerekçesiyle birlikte tutanağa yazılır. İtiraz edenin adı, soyadı, açık adresi yazılarak imza ettirilir. İmza bilmeyenlere parmak bastırılır. Kimliğini ispat edemeyenlerin, delil ve gerekçe gösteremeyenlerin itirazları incelenmez, bu sebeple incelenmediği tutanağa yazılır. Yazılı itirazlarda da yukarıdaki şartlar aranır ve deliller itiraz dilekçesine eklenir. Gerekçesi ve delili olmayan yazılı itirazlar da incelenmez. İtirazlar seçim kurulu başkanına yapılır. Seçim kurulu başkanı bulunamazsa, yazılı itiraz nöbetçi savcıya alındı belgesi ile yapılır. Savcı yapılan itirazın kaydını işleyerek hemen seçim kurulu başkanına gönderir. Kim? Nereye? Nasıl? İTİRAZLAR SAYIMI DURDURMAZ. Sandık kurullarının işlemlerine karşı itirazlar; Cumhurbaşkanlığı seçimi için Pazartesi günü Saat 17.00’ye kadar, milletvekili seçimi için Salı günü saat 15.00’e kadar yapılabilir.
31 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ ŞİKAYET Dikkat: Şikayet ve itiraza ilişkin her türlü evrak, resim ve harçtan muaftır. 298 sayılı Kanun madde 116, 117 ve 115 Kim? Şikayetin sonucu? Şikayet, kütüklerin düzenlenmesi ile görevli ilçe seçim kurulu başkanları ile kütüklerin düzenlenmesiyle görevlendirilen diğer kimselerin ve seçim kurullarının veya başkanlarının kanunun verdiği yetkilere dayanarak yaptıkları işlemlere ve aldıkları tedbirlere ve bunlara benzer diğer işlemlere veya herhangi bir kimsenin kanunun koyduğu yasak hükümlerine aykırı hareketlerine karşı bu işlemlerin veya tedbirlerin düzeltilmesi, veya kanunun koyduğu yasaklara uymayanların, bu hareketlerinin önlenmesi maksadiyle yapılan müracaatlardır. Şikayet, seçme yeterliğine sahip yurttaşlar, siyasi partiler veya bunların tüzüklerine göre kuruluş kademelerinin başkanları veya vekilleri, müşahitler, adaylar ve Cumhurbaşkanı adayları ve/veya yetkilendirdikleri kişiler ile milletvekilleri tarafından yapılabilir. Şikayet kabul edildiği takdirde, şikayete konu olan işlem veya tedbirler düzeltilir ve kanuna aykırı hareketler önlenir. Şikayet kabul edilmediği takdirde, derhal tutanağa geçirilerek karara bağlanır. Bu kararın bir sureti şikayetçiye verilir. Bu kararlara karşı kanunda ayrıca bir müddet tayin edilmemiş ise, kırksekiz saat içinde itiraz olunabilir. ŞİKAYETLER SAYIMI DURDURMAZ. İtirazlar gibi şikayetler de sözlü veya yazılı olarak yapılabilir. Şikayetler sandık sonuç tutanağı imzalanana kadar yapılabilir. Sandık sonuç tutanağı imzalandıktan sonra yalnızca itiraz yapılabilecektir.
32 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ Seçim işlerinin yerine getirilmesi sırasında, seçimin düzenli yürütülmesini sağlamak maksadı ile, seçim kurulları veya kurul başkanları tarafından alınan karar ve tedbirlere, uyarıya rağmen riayet etmeyen kişilere * idarî para cezası verilir. Sandık başında bu Kanuna göre oy verme yönünden kendisine yükletilmiş olan ödevleri ihtara rağmen yapmayan seçmenlere * idarî para cezası verilir. SEÇİM PARA CEZALARI *Rehber yayına hazırlandığı esnada para cezalarının miktarı henüz belirlenmemiştir.
33 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ SEÇİM ADLİ CEZALAR 1 2 Hileli faaliyetlerle veya herhangi bir şekil ve surette cebir veya şiddet kullanarak veya tehdit ederek, seçim kurullarının toplanmalarına veya görevlerini yerine getirmelerine engel olanlar, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suç silahla işlenirse verilecek ceza üç yıldan az olamaz. Bu fiiller, aralarından biri silahlı en az üç kişi tarafından birlikte işlendiği takdirde, failler hakkında beş yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Seçim kurulları ve seçim kurulları başkanları tarafından alınan karar ve tedbirlerin uygulanmasını zorlaştıran veya karar ve tedbirlerin sonuçsuz kalmasına sebebiyet veren kişiler, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
34 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ 6 Seçim kurulları başkan ve üyelerinden herhangi biri veya seçim kanununda yazılı işlerden biriyle görevlendirilen kimseler sandık seçmen listelerini, aday listelerini, seçime ait kağıt ve paketleri ve oy pusulalarını, oy sandıklarını, oy zarflarını veya maddi ve malî vasıtaları ve bilcümle seçim araç ve gereçlerini vaktinde yerlerine göndermezler veya gönderilmesine mani olurlar veya teslim etmezler veya teslim almazlarsa, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. 5 Seçim başladıktan sonra kuruldaki görevlerini haklı bir sebep olmaksızın terk edenler, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 4 Kurullara seçildiği halde haklı sebep olmaksızın vazifesi başına gelmeyenler elli günden az olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır. 3 Seçim kurullarının çoğunlukla vermiş oldukları her çeşit kararlara uymayan kurul üyeleri, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
35 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ 10 9 8 Seçim günü, sandık seçmen listesinde kayıtlı olan seçmenin, sandığın konulduğu bina, yapı veya bunların müştemilatına girmesine veya oy kullanmasına, kanuna aykırı biçimde engel olan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun tehdit, cebir ya da şiddetle işlenmesi durumunda ceza üç yıldan beş yıla kadardır. Oy verme sırasında seçme yeterliği olmadığını bildiği halde oy vermeye teşebbüs eden veya oy veren iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Oyunu kullandıktan sonra ihtara rağmen sandık başından ayrılmayan veya herhangi bir müdahale telkin veya tavsiyede bulunan veya bunlara teşebbüs eden kimse üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 7 Kendisine veya başkasına oy veya tercih işareti verilmesi veya verilmemesi için bir veya birkaç seçmene menfaat, sair kıymetler teklif ve vadeden veya veren, veya resmi, veya özel hizmet ve menfaatler vaad veya sağlarsa, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Verilen, vaad veya sağlanan menfaatler seçmenin seyahat, yemek, içki ve nakil masrafları veya hizmetlerinin karşılığı gösterilse dahi ceza verilir. Para, menfaat, vaad veya hizmetleri kabul eden seçmen de aynı ceza ile cezalandırılır.
36 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ 14 Siyasi partilerin veya bağımsız adayların oy pusulalarını veya seçimle ilgili her türlü belgeyi imha eden veya bozan veya oy verme yerine götürülmelerine veya dağıtılmalarına engel olanlar bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılırlar. 13 Usulüne aykırı olarak veya yetkisi olmadığı halde her ne sebep ve maksatla olursa olsun oy sandığının yerini değiştirenler, yerinden kaldıranlar, oy sandığını açan, çalan veya tahrip eden veya içindeki veya içinden çıkan oy zarflarını alan, çalan veya değiştiren kimse üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 12 Oy verdiği halde tekrar oy kullanmaya teşebbüs eden ya da oy kullanan kişi üç yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. 11 Başkasının adını taşıyarak oy vermeye teşebbüs eden veya oy veren üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
37 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ 18 Silâh taşıma yasağına aykırı hareket edenler hakkında, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, yirmibeş günden az olmamak üzere adlî para cezasına hükmolunur. 17 Oy verme günü, oy verme süresince, kamuya açık yerlerde ispirtolu içki verenler, satanlar veya içenler veya herhangi bir suretle açık veya kapalı şişelerde ispirtolu içki satanlar veya alanlar üç aydan altı aya kadar hapis cezasıyla cezalandırılırlar. 16 Kendilerine şikâyet ve itiraz yetkisi tanınanların bu yoldaki müracaatlarını tutanağa geçirmeye mecbur oldukları halde tutanağa geçirmeyi reddeden kurul başkan ve üyeleri bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. 15 Sandık başında seçmenlerin imzalarını attıkları sandık seçmen listesine gelmeyenler adına sahte imza atmak, mühür koymak veya parmak basmak gibi hileli bir hareket ile sandığa oy atılması veya attırılması üç yıldan beş yıla kadar hapis ve bin günden beşbin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır.
38 SEÇMENLER İÇİN HUKUK REHBERİ 20 Mart 2023 Muhtarlık bölgesi askı listelerinin, tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin askı listelerinin askıya çıkarılması ve itirazların başlaması (Saat 08.00) Yurt Dışı Seçmen Kütüğünün www.ysk. gov.tr adresinden ilân edilmesi ve itirazların başlaması (Türkiye saati ile 08.00) Yüksek Seçim Kurulunun www.ysk.gov.tr adresinden bina esasına göre düzenlenen seçmen kayıtlarının sorgulanmasına başlanması (Saat 08.00) 21 Mart Askıya çıkarılan listelere itirazların başlaması 2 Nisan Muhtarlık bölgesi askı listelerinin, Tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin askı listelerinin, askıdan indirilmesi ve yapılacak itirazların son günü, Yurt Dışı Seçmen Kütüğünün, www. ysk.gov.tr adresinden yapılan ilanının sonlandırılarak bu durumun tutanak altına alınması ve Yurt Dışı Seçmen Kütüğüne yapılacak itirazların son günü (Türkiye saati ile 17.00), SEÇMEN İÇİN ÖNEMLİ TARİHLER MART NİSAN MAYIS Bina bazında seçmen kayıtlarının www.ysk. gov.tr adresinden sorgulanmasının son günü, Seyyar sandıkta oy kullanabilmeleri için, hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin bir yakını tarafından seyyar sandık kurulu talep formu ile ilçe seçim kurulu başkanlığına veya ilçe seçim kurulu başkanlığına gönderilmek üzere muhtarlığa başvuruların son günü. 6 Nisan Sandık bölgesi askı listeleri ile Yurt Dışı Seçmen Kütüğünde askı süresi içinde yapılan değişikliklere itirazların son günü (298/123), Tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin askı listelerinin, Cumhuriyet başsavcılıklarından istenilen ikinci liste ile karşılaştırılarak değişikliklerin SEÇSİS’e işlenmesi işlemlerinin bitirilmesi ve askıya çıkarılması. 8 Nisan Sandık bölgesi askı listeleri ile Yurt Dışı Seçmen Kütüğündeki değişikliklere karşı itirazlar nedeniyle ilçe seçim kurullarınca verilen kararlara karşı il seçim kuruluna yapılacak itirazların son günü. (Saat 15.00) Yapılan itirazların, il seçim kurullarınca kesin olarak karara bağlanması. (Saat 23.59) 12 Nisan Yurt içi ve yurt dışı seçmen kütüklerinin kesinleştirilmesi, Yurt içi seçmenlerin oy vereceği yer ve sandıkların belirlenmesi, Yurt dışı seçmenlerin oy kullanacakları tarih aralığı ve yer bilgilerinin www.ysk.gov.tr adresinden ilânı (Türkiye saati ile 08.00) 19 Nisan Seçmen bilgi kağıtlarının dökümüne ve dağıtımına başlanılması 27 Nisan Gümrük kapılarında oy verme işlemine başlanması Yurt dışında oy verme işlemine başlanması 9 Mayıs Yurt dışında oy verme işleminin sona ermesi, Seçmen bilgi kâğıtlarını herhangi bir nedenle 7 Mayıs 2023 günü akşamına kadar alamayanların ilçe seçim kurulu başkanlıklarından almaları hususunun ilçe seçim kurulu başkanlıklarınca ikişer gün ara ile iki kere ilânı (Alınmayan seçmen bilgi kâğıtları da oy verme gününde sahipleri tarafından istenildiğinde verilmek üzere sandık kurulu başkanlarına teslim edilir) 14 Mayıs Oy verme günü
tbb@barobirlik.org.tr +90 312 292 59 00 +90 312 286 31 00 Oğuzlar Mahallesi Barış Manço Caddesi Av. Özdemir Özok Sok. No: 8 Balgat / ANKARA TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
www.barobirlik.org.trRkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1